Οι σύγχρονες πράσινες θέσεις εργασίας αποτελούν μία από τις σημαντικότερες τάσεις στην αγορά εργασίας, καθώς συνδέονται άμεσα με την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Τα λεγόμενα πράσινα επαγγέλματα όχι μόνο συμβάλλουν σε ένα πιο υγιές πλανητικό οικοσύστημα, αλλά γνωρίζουν και ραγδαία άνθηση τόσο στον ακαδημαϊκό χώρο, όσο και στην αγορά εργασίας. Στην Ελλάδα και διεθνώς, παρατηρείται μια πράσινη μετάβαση στην οικονομία, λόγω και των πιέσεων που ασκεί η κλιματική αλλαγή και η ανάγκη για βιώσιμη ανάπτυξη.
Παρακάτω θα δούμε τι είναι τα πράσινα επαγγέλματα, ποιες σπουδές οδηγούν σε αυτά, ποιες προοπτικές έχουν στην αγορά εργασίας, καθώς και ποια είναι μερικά από τα κορυφαία πράσινα επαγγέλματα, ιδίως εκείνα που ήδη αναπτύσσονται και στην Ελλάδα.
Τι είναι τα πράσινα επαγγέλματα;
Πράσινα επαγγέλματα ονομάζουμε εκείνες τις επαγγελματικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος, τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και τη μετάβαση προς μία πιο πράσινη οικονομία. Σε γενικές γραμμές, πρόκειται για επαγγέλματα που αφορούν την προστασία της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων, την ορθολογική χρήση της ενέργειας και των φυσικών πόρων, τον περιορισμό της ρύπανσης και της σπατάλης (π.χ. μείωση παραγωγής αποβλήτων, εξοικονόμηση νερού) . Τα πράσινα επαγγέλματα αποτελούν είτε μετεξέλιξη ήδη υπαρχόντων επαγγελμάτων είτε εντελώς νέες ειδικότητες και εξειδικεύσεις που γεννιούνται από την ανάγκη για βιώσιμη και αειφόρο ανάπτυξη .
Στην πραγματικότητα, σχεδόν όλα τα επαγγέλματα μπορούν να αποκτήσουν μια πράσινη διάσταση. Ακόμα και πιο παραδοσιακοί κλάδοι (όπως η ενέργεια, οι κατασκευές, η γεωργία, η βιομηχανία, ο τουρισμός) προσαρμόζονται στη νέα πραγματικότητα, υιοθετώντας πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον. Για παράδειγμα, υπάρχουν σήμερα μηχανικοί που ειδικεύονται σε πράσινες τεχνολογίες, αρχιτέκτονες που σχεδιάζουν οικολογικά κτήρια, γεωπόνοι που εφαρμόζουν βιολογικές μεθόδους καλλιέργειας, νομικοί που εξειδικεύονται σε θέματα περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ακόμα και καλλιτέχνες που δουλεύουν με μη-τοξικά υλικά. Επομένως, τα πράσινα επαγγέλματα καλύπτουν όλους τους τομείς της οικονομίας (από τη γεωργία και την ενέργεια έως τις υπηρεσίες και την έρευνα) αρκεί το αντικείμενό τους να στοχεύει σε μία πιο βιώσιμη και φιλική προς το περιβάλλον πρακτική.
Σημαντικό είναι να κατανοήσουμε ότι πολλά νέα πράσινα επαγγέλματα έχουν προκύψει λόγω της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της. Για παράδειγμα, σήμερα υπάρχει αυξημένη ζήτηση για ειδικότητες όπως μηχανικοί περιβάλλοντος, γεωλόγοι και υδρολόγοι που μελετούν τις αλλαγές στο κλίμα και τους υδάτινους πόρους, σχεδιαστές έξυπνων πράσινων πόλεων και κτιρίων, γεωπόνοι υδροπονικών ή βιολογικών καλλιεργειών, τεχνικοί εγκατάστασης αντιρρυπαντικών συστημάτων, διαχειριστές μονάδων ανακύκλωσης, καθώς και συντηρητές φωτοβολταϊκών και λοιπών ηλιακών συστημάτων. Παράλληλα, υφιστάμενα επαγγέλματα προσαρμόζονται: π.χ. δικηγόροι αναλαμβάνουν θέματα οικολογικής προστασίας, επιχειρήσεις ζητούν συμβούλους αειφορίας για να βελτιώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα κ.τ.λ.π.
Σπουδές και εκπαίδευση για πράσινα επαγγέλματα
Η κατάλληλη εκπαίδευση και οι σπουδές αποτελούν θεμέλιο για μια επιτυχημένη σταδιοδρομία στα πράσινα επαγγέλματα. Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα στην Ελλάδα προσφέρουν σχετικά προγράμματα σπουδών. Σε επίπεδο προπτυχιακών σπουδών, υπάρχουν πολλά πανεπιστημιακά τμήματα που οδηγούν σε πράσινες ειδικότητες: ενδεικτικά, τμήματα Μηχανικών Περιβάλλοντος (π.χ. στο Πολυτεχνείο Κρήτης, στο Δημοκρίτειο Θράκης κ.ά.), τμήματα Περιβάλλοντος (π.χ. Πανεπιστήμιο Αιγαίου), τμήματα Γεωπονίας με κατευθύνσεις περιβάλλοντος και βιολογικών καλλιεργειών, σχολές Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, τμήματα Γεωλογίας και Υδρογεωλογίας, καθώς και πολυτεχνικές σχολές που προσφέρουν κατευθύνσεις σε ενεργειακές τεχνολογίες και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Εκτός από τα πανεπιστήμια και τα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ) (πλέον Πανεπιστήμια Εφαρμοσμένων Επιστημών) καθώς και τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ) έχουν αναπτύξει ειδικότητες προσανατολισμένες σε πράσινα επαγγέλματα. Για παράδειγμα, υπάρχουν ΙΕΚ που προσφέρουν ειδικότητες όπως Τεχνικός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, Τεχνικός Βιολογικής - Οικολογικής Γεωργίας, Τεχνικός Δασικής Προστασίας, κ.ά. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος μπορεί να ακολουθήσει πράσινη επαγγελματική πορεία είτε μέσω πανεπιστημιακής μόρφωσης, είτε μέσω πιο πρακτικών/τεχνικών σπουδών, ανάλογα με το επάγγελμα που τον ενδιαφέρει. Η επαγγελματική εκπαίδευση σε αυτόν τον τομέα δεν απαιτεί απαραίτητα υψηλό μορφωτικό επίπεδο για όλες τις θέσεις. Yπάρχουν πράσινες θέσεις εργασίας τόσο για αποφοίτους πανεπιστημίων όσο και για αποφοίτους επαγγελματικών λυκείων ή κατάρτισης.
Σε μεταπτυχιακό επίπεδο, οι επιλογές είναι επίσης πολλές. Οι απόφοιτοι ανωτάτων σχολών μπορούν να παρακολουθήσουν μεταπτυχιακά προγράμματα εξειδίκευσης σε θέματα περιβάλλοντος, ενέργειας και βιώσιμης ανάπτυξης. Στην Ελλάδα προσφέρονται μεταπτυχιακά όπως: Διαχείριση Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων, Περιβαλλοντική Πολιτική, Ενεργειακά Συστήματα και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, Κλιματική Αλλαγή και Βιώσιμη Ανάπτυξη, κ.ά. Τα σχετικά προγράμματα ανανεώνονται συνεχώς και ακολουθούν τις εξελίξεις της επιστήμης. Για παράδειγμα, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), το Πολυτεχνείο Κρήτης και άλλα ιδρύματα έχουν ιδρύσει εξειδικευμένα μεταπτυχιακά πάνω στις σύγχρονες ανάγκες του περιβάλλοντος και της πράσινης τεχνολογίας.
Αυτά τα επιπλέον προγράμματα σπουδών δίνουν τη δυνατότητα στους νέους επαγγελματίες να αποκτήσουν γνώσεις αιχμής και να ξεχωρίσουν στην αγορά εργασίας ως ειδικοί σε περιβαλλοντικά ζητήματα.
Η αγορά εργασίας και προοπτικές σταδιοδρομίας
Η αγορά εργασίας για τα πράσινα επαγγέλματα παρουσιάζει ανοδική πορεία, τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα. Καθώς η πράσινη οικονομία κερδίζει έδαφος, δημιουργούνται συνεχώς νέες θέσεις και ευκαιρίες καριέρας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι πράσινες δουλειές αναμένεται να αυξηθούν κατά 40% μέχρι το 2050 σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Στην Ελλάδα συγκεκριμένα, προβλέπεται αύξηση περίπου 18% των πράσινων θέσεων εργασίας μέσα στα επόμενα χρόνια. Μάλιστα, μια πρόσφατη μελέτη του Ομίλου Adecco προέβλεψε ότι μέχρι το 2030 θα δημιουργηθούν πάνω από 50.000 νέες πράσινες θέσεις εργασίας στην Ελλάδα, σε τομείς σχετικούς με την πράσινη οικονομία. Αυτό σημαίνει ότι οι σημερινοί μαθητές και φοιτητές που προσανατολίζονται επαγγελματικά προς το περιβάλλον και την αειφορία, θα βρουν μπροστά τους μια αγορά με ολοένα και μεγαλύτερη ζήτηση.
Οι κλάδοι με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη είναι εκείνοι της ενέργειας, της διαχείρισης πόρων και της περιβαλλοντικής διαχείρισης. Η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολική, ηλιακή, υδροηλεκτρική κ.λπ.) έχει δημιουργήσει ανάγκη για μηχανικούς, τεχνικούς και επιστήμονες σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, η αυστηρότερη περιβαλλοντική νομοθεσία και οι διεθνείς δεσμεύσεις για μείωση της ρύπανσης οδηγούν τις επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν περιβαλλοντικούς υπεύθυνους και συμβούλους βιωσιμότητας. Η ορθή διαχείριση αποβλήτων και η ανακύκλωση είναι επίσης τομείς που έχουν γνωρίσει άνθηση: δήμοι, βιομηχανίες και εταιρείες διαχείρισης απορριμμάτων αναζητούν εξειδικευμένο προσωπικό για τη διαχείριση των αποβλήτων, την εποπτεία χώρων υγειονομικής ταφής (ΧΥΤΑ), την επεξεργασία λυμάτων και την υλοποίηση προγραμμάτων ανακύκλωσης.
Επιπλέον, οι περιβαλλοντικές προκλήσεις της εποχής (κλιματική κρίση, πυρκαγιές σε δάση, απώλεια βιοποικιλότητας, ρύπανση υδάτων κ.ά.) φέρνουν στο προσκήνιο επαγγέλματα σχετικά με την προστασία των οικοσυστημάτων και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Για παράδειγμα, υπάρχει αυξημένη ανάγκη για δασολόγους και ειδικούς δασικής προστασίας (ιδιαίτερα μετά από μεγάλες δασικές πυρκαγιές), για θαλάσσιους βιολόγους και ειδικούς προστασίας θαλάσσιων οικοσυστημάτων, για ειδικούς αστικού σχεδιασμού με έμφαση στο πράσινο (π.χ. σχεδιασμός πάρκων, πράσινων χώρων και ανθεκτικών πόλεων), καθώς και για ερευνητές που μελετούν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις διαφόρων δραστηριοτήτων. Η σταδιοδρομία σε αυτά τα πεδία μπορεί να είναι ιδιαίτερα ικανοποιητική, καθώς συνδυάζει την επαγγελματική ανάπτυξη με το συναίσθημα ότι συμβάλλει κανείς στην προστασία του πλανήτη.
Κορυφαία πράσινα επαγγέλματα με άνθηση
Καθώς ο κόσμος στρέφεται προς μια πιο βιώσιμη και περιβαλλοντικά υπεύθυνη ανάπτυξη, η «πράσινη» οικονομία εξελίσσεται σε έναν από τους πιο δυναμικούς τομείς της αγοράς εργασίας. Η μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η ανάγκη για περιορισμό των ρύπων, η αειφόρος διαχείριση φυσικών πόρων και η προστασία της βιοποικιλότητας δημιουργούν μια σειρά από νέες επαγγελματικές ευκαιρίες σε πολλούς κλάδους. Πρόκειται για έναν τομέα με αυξανόμενη ζήτηση, σημαντικές επενδύσεις και μεγάλες προοπτικές απασχόλησης τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα.
Ποια είναι όμως τα top πράσινα επαγγέλματα που γνωρίζουν άνθηση σήμερα; Παρακάτω παρουσιάζουμε μερικά από τα πιο περιζήτητα και πολλά υποσχόμενα πράσινα επαγγέλματα, τα περισσότερα από τα οποία έχουν ήδη παρουσία και στην Ελλάδα, προσφέροντας ευκαιρίες απασχόλησης στην εγχώρια αγορά εργασίας. Είτε σκέφτεστε να κάνετε επανεκκίνηση στην καριέρα σας είτε αναζητάτε έναν κλάδο με μέλλον και ουσιαστικό κοινωνικό αντίκτυπο, η «πράσινη εργασία» είναι ένας δρόμος που αξίζει να εξετάσετε.
1. Μηχανικός Περιβάλλοντος
Σχεδιάζει λύσεις για ρύπανση, απορρίμματα και ποιότητα νερού/αέρα. Εκπονεί περιβαλλοντικές μελέτες και συμβουλεύει οργανισμούς για συμμόρφωση με κανονισμούς.
2. Μηχανικός Ενέργειας / Τεχνολόγος ΑΠΕ
Ασχολείται με φωτοβολταϊκά, ανεμογεννήτριες και ενεργειακή απόδοση. Εργάζεται σε έργα ΑΠΕ, ως ενεργειακός επιθεωρητής ή μελετητής.
3. Περιβαλλοντολόγος / Περιβαλλοντικός Επιστήμονας
Μελετά οικοσυστήματα, κλιματική αλλαγή και ρύπανση. Συμμετέχει σε έρευνες, πολιτικές και περιβαλλοντικά προγράμματα σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
4. Γεωπόνος Βιώσιμης Γεωργίας
Ειδικεύεται σε βιολογική και αειφόρο παραγωγή. Υποστηρίζει αγροτικές μονάδες και προωθεί οικολογικές καλλιέργειες, φυσική φυτοπροστασία και καινοτόμες τεχνικές όπως υδροπονία.
5. Ειδικός Διαχείρισης Αποβλήτων & Ανακύκλωσης
Οργανώνει συστήματα αποκομιδής, ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης. Δραστηριοποιείται σε δήμους, βιομηχανίες και μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων.
6. Διαχειριστής Φυσικών Πόρων & Προστασίας Βιοποικιλότητας
Εργάζεται σε δάση, υδάτινους πόρους και μεταλλεία με στόχο τη βιώσιμη αξιοποίηση. Δραστηριοποιείται σε δασαρχεία, Natura, ΜΚΟ και ερευνητικά έργα.
7. Σύμβουλος Αειφορίας & Πράσινης Επιχειρηματικότητας
Καθοδηγεί επιχειρήσεις για μείωση περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Υλοποιεί πράσινες πολιτικές, ESG στρατηγικές και εξοικονόμηση πόρων.
Ξεκινήστε την πράσινη καριέρα σας
Τα πράσινα επαγγέλματα προσφέρουν έναν συνδυασμό επαγγελματικής ανάπτυξης και ηθικής ικανοποίησης, καθώς εργάζεστε για ένα βιώσιμο μέλλον. Αν σας ενδιαφέρει μια σταδιοδρομία σε έναν από αυτούς τους τομείς, τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να προετοιμαστείτε. Ερευνήστε τα προγράμματα σπουδών που ταιριάζουν στις φιλοδοξίες σας, αναπτύξτε τις σχετικές δεξιότητες (π.χ. γλώσσες προγραμματισμού για τεχνολογίες περιβάλλοντος, γνώση περιβαλλοντικής νομοθεσίας, πιστοποιήσεις όπως LEED για πράσινα κτίρια) και δικτυωθείτε με επαγγελματίες του χώρου.
Για να κάνετε το πρώτο βήμα στην επαγγελματική σας διαδρομή, είναι σημαντικό να συνδεθείτε με την αγορά εργασίας. Η πλατφόρμα Jobfind σας δίνει αυτήν τη δυνατότητα. Μπορείτε σήμερα κιόλας να δημιουργήσετε έναν λογαριασμό στο JobFind και να αναρτήσετε το βιογραφικό σας, ώστε να έρθετε σε επαφή με εργοδότες που αναζητούν υποψήφιους σε περιβαλλοντικά και πράσινα επαγγέλματα. Με ένα ενημερωμένο βιογραφικό και μια σαφή προβολή των γνώσεών σας και των οικολογικών σας ευαισθησιών, θα είστε έτοιμοι να εκμεταλλευτείτε τις ευκαιρίες καριέρας που προσφέρει η ανερχόμενη πράσινη αγορά εργασίας.